Dwuklasowa szkoła kolejowa
Język:
W 1913 r. w szkole uczyło się 85 dzieci kolejarzy, które mieszkały przy odcinku kolejowym Godlewo (lit. Garliava) – Kibarty (lit. Kybartai). Za nauczanie pobierana była nieduża opłata. W szkole uczyli się wyłącznie chłopcy, obowiązywały mundurki szkolne. Dzieci jeździły pociągiem na wycieczki do Moskwy lub Petersburga. Wycieczki te były nieodpłatne, ponieważ koszty pokrywał zarząd kolejowy.
Wszyscy nauczyciele byli narodowości rosyjskiej, dlatego językiem nauczania w szkole był rosyjski, zaś w czasie trwania lekcji dzieci obowiązywał zakaz mówienia po litewsku. W 1914 r. szkoła zatrudniała 7 nauczycieli. Kierownikiem szkoły był Andrej Aleksandrowicz Lawkowskij, bardzo srogi i wymagający nauczyciel języka rosyjskiego, a jego żona Nadieżda Jemelianowa Lawkowskaja uczyła przyrody. Nauczyciel Daniła Gierasimowicz Chutorcew miał postępowe poglądy, uczył muzyki, przewodniczył chórowi. Religii uczył pop prawosławny, przygotowania wojskowego – kapitan carskiej armii, który przyjeżdżał na lekcje z Kowna (lit. Kaunas) wraz z 2 żołnierzami, którzy podczas zbiórek w szeregu bili w bęben.
Szkoła była czynna aż do wybuchu I wojny światowej. W czasie wojny w budynku założono szpital. Po wojnie szkoła kolejowa była czynna jedynie przez dwa kolejne lata. W gazecie „Rolnik Litewski” (lit. „Lietuvos ūkininkas“) (1 lutego 1922 r., str. 7.) można znaleźć wiadomość o tym, że w Kozłowej Rudzie nie ma żadnej szkoły. „Przyszli Niemcy i w budynku szkoły urządzili obóz jeniecki, który przetrwał do dziś. O inny budynek nie zadbano.” – głosi ówczesna prasa. W budynku tymczasowo działała Policja, zaś później oddano go mieszkańcom.
23 stycznia 1923 r. Powiatowa Komisja Oświaty w Mariampolu podjęła decyzję w sprawie założenia szkoły początkowej w Kozłowej Rudzie. Zarząd kolejowy wydzielił do tego celu dwie sale: w jednej z nich nauczano uczniów klas I, II i III, druga zaś zajmowana była przez kierownika szkoły Kazimierasa Bukšnysa. Na parterze działał urząd pocztowy. Później, w miarę wzrostu liczby uczniów, rodziny zostały wysiedlone i szkoła uzyskała całe piętro. W dniu 1 lutego 1923 r., z inicjatywy A. Baubasa (naczelnika dworca kolejowego) – przewodniczącego komitetu rodzicielskiego szkoły początkowej w Kozłowej Rudzie zwołanego w 1923 r. – zarząd kolejowy oddał budynek Powiatowemu Wydziałowi Oświaty w Mariampolu. Wyposażenie szkoły było początkowo bardzo skromne, brakowało ławek szkolnych, w ławkach trzyosobowych lub czteroosobowych siedziało po 4-6 uczniów. Do wzbogacenia szkolnego inwentarza przyczynili się rodzice dzieci – część zamówili i kupili w Kibartach, inną część skonstruowali w pomocniczym budynku dworca kolejowego. Budynek ten został ostatecznie przekazany na rzecz szkoły. Składał się z pomieszczeń, w których wygospodarowano pracownie obróbki drewna i metalu wyposażone w najprostsze obrabiarki.
W 1926 r. w szkole uczyło się już 6 klas. W 1928 r., po wejściu w życie ustawy o obowiązkowym nauczaniu początkowym liczba uczniów nieco wzrosła. W 1939 r. szkoła liczyła już siedem klas, przy czym klasa siódma była klasą o profilu produkcyjnym.
Dokumenty szkoły nie zachowały się, ponieważ w 1941 r. budynek spłonął, natomiast później w tym miejscu zbudowano murowany dom mieszkalny, który stoi do dziś.
Dwuklasowa szkoła kolejowa - pocztówka z 1916 roku
